Grafisch geluk 5: Frans Schupp

Vandaag organiseert Museum Hilversum een symposium naar aanleiding van de tentoonstelling Grafisch Geluk. Voor degenen die er niet bij zijn; ik zal hier binnenkort verslag uitbrengen van de presentatie van Jaap Drupsteen en van de andere sprekers vandaag (waaronder Carolien Glazenburg van het Stedelijk Museum, kunstenaar Jonas Staal en Felix Janssen van Total Identity – volledige programma).

Maar voor vandaag wil ik graag nogmaals de aandacht vestigen Frans Schupp wiens werk ook in de tentoonstelling te zien is. Schupp schonk in april tijdens de boekpresentatie zijn privé archief aan het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Tijdens het inventariseren en registeren kwam ik niet alleen mooie ontwerpen tegen (storyboards, titelkaarten, schetsen, enzovoorts), maar ook documentatie over die ontwerpen. Zo bewaarde Schupp een brief van de VARA, waarin ze opnieuw ‘verbindings-filmpjes’ bestellen voor hun zondagavonduitzendingen in 1983 (zie de video hierboven).

Dit soort documentatie-materiaal is op twee manieren interessant. Het vertelt ons iets over het werkproces en de relatie tussen opdrachtgever en ontwerper. En het geeft informatie over de huisstijl van de opdrachtgever, de VARA in dit geval. Hoewel de VARA-haan van Swip Stolk al een tijd van het televisiescherm was verdwenen – wegens té arrogant, te protserig, te mannelijk, enzovoorts – stond hij in 1983 nog wel op het briefpapier. Een kwestie van zuunigheid?

Zeldzame haan

Televisie wordt niet altijd bewaard. We kennen allemaal wel het verhaal van de overgespoelde afleveringen van Ja zuster, nee zuster. Zo is van televisievormgeving van vroeger helemaal weining bewaard gebleven. Want áls je dan iets bewaard zijn dat natuurlijk de programma’s en niet de kleine stukjes ertussen. Een hele klus dus als je op zoek bent naar nét die ene stationcall.

Een regelmatig terugkerende vraag aan de researchers bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid is waar toch die mooie leaders van Swip Stolks VARA-haan zijn gebleven. Lange, moeizame zoektochten leveren nauwelijks iets op: een deel van een openingscall, een ledenwerfspotje. Terwijl Stolk en René Coelho vele tientallen filmpjes gemaakt moeten hebben.

De zoektocht leidt eerst naar het Nederlands Instituut voor Mediakunst. Logisch, want dat instituut werd immers opgericht door Coelho in 1978. Hetzelfde jaar dat hij en Stolk de complete VARA-vormgeving onder handen nemen. De catalogus geeft het verlossende antwoord: het is bewaard gebleven! In de depots van het Groningen Museum ligt een band met ruim een uur materiaal. Ook heel logisch want daar werd de VARA-haan tentoongesteld toen hij van het beeldscherm verdween. Stolk wordt daarna zo’n beetje de vaste ontwerper bij het museum.

In wat voor staat de (video?)band is en wat er precies opstaat moet ik nog uitzoeken. Tot die tijd moeten we het doen met deze kleine beetjes die door Michel van Dijk verzameld zijn.