Heb je foto’s gemaakt van de tentoonstelling die je wil delen, stuur ze door naar info@vormvanvermaak.nl.
Research en voorbereiding
Dit worderlijke stukje is een proefstukje voor de huidige witte golvende desk van RTL nieuws.
Ronald Vierbergen heeft nog fantastisch artwork voor ‘zijn’ NOS Studio Sport leader, zoals deze storyboard-schetsen
Op de hobbyzolder van John van Hest, zijn liefhebberijen zijn evident
Geert van Ooijen heeft ook veel bewaard, dit zijn de beelden die in de holle wand van het Jeugdjournaaldecor van 1995 te zien zijn. Niet in de tentoonstelling, want: Jeugdjournaal
Dick van Stralen vertelde mooie verhalen bij een aantal van ‘zijn’ nieuwsgraphics
En hij had nog een grote enveloppe met dia’s
Bij het archief van Andre Postma stond ik even te watertanden, wat netjes! En veel!
Paintbox images van de ‘Journaal koppendisk’, door Johan Glas opnieuw ‘gedigitaliseerd’ voor de tentoonstelling
Martien van den Dijssel had veel mooie spullen voor de tentoonstelling (waaronder het houten koffertje), dit NOS kaartspel had helaas te weinig met het journaal te maken…
Aanvankelijk kwam men bij het Tropenmuseum met deze gong,. het bleek na verder speurwerk toch een andere te zijn…
De desk van het NOS journaal van 1995 staat bij Dirk Debou, het is helaas te zwaar om te verplaatsen en zal dus voor altijd in dat Amsterdamse appartement moete blijven staan (Dirk gaat verhuizen)…
Barbara van Os zocht en leverde heel veel RTL nieuws-graphics uit heden en (ver) verleden
De Jeugdjournaal-desk van 1995 is nu in gebruik bij het Sinterklaasjournaal. We mochten hem leven, maar besloten dat de pepernoten en rode linten toch wel erg afleidde.
Andre Postma bewaarde naast maquettes ook alle tekeningen, schema’s, correspondentie, schetsen, plattegronden
Opbouw
De videowerken op deze etage komen uit de collectie van Li-Ma
Douwe Dijksta’s Démontable ‘hangt’
Hier komt later Prime Time Paradise van Broersen & Lukacs (2004)
Emile de Lat is verantwoordelijke voor de av-techniek
Studio Fabrick bekleedt de wand met kantenproppen
Op de tv-etage staan de bruiklenen al opgesteld
Het Tropenmuseum heeft de originele NTS journaal-gong voor ons opgespoord
De kartonnen dozen staan klaar ..
Vouwen en plakken
En dan kunnen ze aan de muur en plafonds
Directeur Stef van Breugel houdt de vinger aan de pols
Vakkundig en precies wordt alles opgehangen door een vrijwilliger van het museum
De vrijwilligers van het museum onmisbaar, ook bij het opbouwen
Ook partners worden ingeschakeld om dozen op te hangen
Op alle etages wordt hard gewerkt
Op de bovenste etage hangen naast de foto’s van Bert Verhoeff krantenknipsles en letters
De letter C blijkt een lastige
Joram help bij het snijden en plakken op de etage van Bert Verhoeff
En als het af is krijgen de rondleiders en vrijwilligers van het museum de eerste rondleiding
Opening
De banner hangt, campagnebeeld ontleenden we aan het werk van Judith van IJken (Heliotrope, 2013) en Annechien Steenhuizen ging gelukkig ook akkoord.
Jeroen Overbeek presenteerde het openingsfeest, hij sprak hier met Stephen Emmer
Stephen maakte de mensen aan het lachen
Ook Douwe Dijkstra wiens videokunstwerk Démontable (2014) deel uitmaakte van de tentoonstelling, was bij de opening.
Jeroen had ook nog wat vragen voor de samensteller van de tentoonstelling
Uitleg overde virtuele iPad rondleiding waarop extra filmpjes van bijvoorbeeld Barbara van Os, Dick van Stralen en Carlo Delbosq te zien waren
De compilaties op de tv-etage zijn gemaakt door Michel van Dijk van omroepers.nl
Het was een drukbezochte opening
Veel dank aan de medewerkers van de afdeling Communicatie van het NOS journaal voor de prettige samenwerking
Boven de etage van nieuwsfotograaf Bert Verhoeff, midden NOS journaal en RTL nieuws, beneden videokunst
Veel belangstelling voor het werk van Bert Verhoeff
Tout Hilversum was er
Bezoekers bekijken Heads and globes, Similarity matrix (2008-2010) van eddie d
Lydia Pees, Geert van Ooijen, Carlo Delbosq en Ronald Vierbergen designers van het NOS Journaal van 1987-2005. Foto van Carlo Delbosq
Etage Nieuw, nieuwer, nieuwst. De vormgeving van het NOS journaal en RTL nieuws
De tv-etage toont de ontwikkeling van het NOS journaal en RTL nieuws
NTS journaal jaren vijftig
De hand van de weerman en de eerste poging tot journaal-decor van Freek Biesiot
In een houten koffertje werden de landkaartjes en uitleg animaties van de grafische afdeling vervoert naar de journaal studio. De kaarten in deze koffer zijn trouwens voor andere actualiteitenprogramma’s en niet voor het NTS journaal
Poging tot vernieuwing: nieuwe presentatoren en nieuw decor, dat door velen als ‘lelijk’ wordt beschreven
De weerkaart, een bruikleen uit het depot van Beeld en Geluid
Infographics van John van d
Het Paintbox-archief
De vormgeving van het nieuws wordt in 1989 radicaal vernieuwd
In 1995 komt een oud element weer terug: de gong
Die gong hoor én zie je terug in de leader
De NOS journaal-decor staat op een draaischijf
Ook de merchandise gaat met zijn tijd mee: een usb-stick met NOS logo
De meest recente vormgeving van het journaal
Aan de andere kant van de zaal: RTL nieuws
De eerste jaar seizoenen veel decor en vormgevings-wisselingen
Maquette van de desk van Dirk Debou, die overigens thuis werkt achter de NOS journaaldesk uit 1995
Hoe een nieuw nieuwslogo tot stand komt, is goed te zien op deze voorstudies van Geert van Ooijen
Weer een mooie maquette van Andre Postma
UIt de stapels papier links kun je wel zien dat er een hoop komt kijken bij het ontwerpen van een nieuws-decor
De huidige vormgeving van RTL nieuws met een opvallend fraai grafisch systeem
De tentoonstelling gaat verder: videokunst en nieuwsfotografie
Ik heb zelf een hoop rondleidingen gegeven
Etage videokunst: Oorlog op de keukentafel
Heliotrope (2013) van Judith van IJken. Collectie Li-Ma
Démontable (2014) van Douwe Dijkstra. Collectie Li-Ma
Démontable (2014) van Douwe Dijkstra. Collectie Li-Ma
Heads and Globes, Similarity Matrix (2008-2010) van eddie d. Collectie Li-Ma
Twee werken van Ant Farm, waarvan een over de media en de aanslag Kennedy. Collectie Li-Ma
De krantenwand
Prime Time Paradise van Broersen & Lukacs (2004)
Etage nieuwsfotografie: Bert Verhoeff
Het was trouwens niet eenvoudig om uit een oeuvre van ruim 40 jaar en tienduizenden foto’s een selectie te maken
Aan de ene kant van de zaal als thema: bestuurders
Aan de andere kant de burgers. Voor beide is beeldvorming even essentieel
Bruikleenborrel
Bij de bruikleenborrel hoorde een uitgebreide rondleiding
Die was extra leuk omdat de ontwerpers wiens werk in de tentoonstelling te zien er bijna allemaal waren
Het belangrijkste stuk in een journaaldecor is natuurlijk de nieuwsdesk. De nieuwsdesk was in de jaren vijftig en zestig nog gewoon een bureau’tje, zo’n stalen ding waar ook de journaal-redactie en alle andere NTS-medewerkers achter zaten te werken. Die bureau’s zijn op de rommelmarkten nog gemakkelijk op te snorren, maar de nieuwsdesks daarna zijn helaas heel wat lastiger vinden. Net als de rest van het decor zijn ze op een enkele uitzondering na, weggegooid.
Gijs Wanders acher de nieuwsdesk van Dirk Debou, 1995
Het team dat in 1995 aan de slag ging met de vormgeving van het NOS Journaal (en Studio Sport, Jeugdjournaal, Actueel, Den Haag Vandaag) maakte voor het eerst echt flink werk van de nieuwsdesk(s). Met de gong als uitgangspunt ontwierp Dirk Debou een decor met veel lijnen, warme kopertinten en matglanzende metalen oppervlaktes. Andé Postma was destijds zijn tweede man en nam onder meer het Jeugdjournaal voor zijn rekening.
Het aardige is; van deze vormgeving bestaan nog twee desks. Waarschijnlijk zijn het de enige twee nog bestaande nieuwsdesk uit de geschiedenis van het NOS Journaal. Maar helaas, ze zijn niet te zien in de tentoonstelling…. Ik zal uitleggen waarom.
Nieuwsdesk Bureau van Dirk Debou
De NOS Journaal-desk waar onder andere Humberto Tan, Philip Freriks en Sacha de Boer in de periode 1995 en 2001 achter zaten, staat bij Dirk Debou thuis in Amsterdam en komt daar waarschijnlijk nooit meer vandaan. Het grotendeels stalen gevaarte is toen de decorontwerper deze woning betrok met een kraan door het dak getild. Dat dak was destijds opengebroken om er een nieuwe raampartij in te bouwen en nu staat het bureau als het ware opgesloten in het huis en doet het dienst als bureau.
Ook de futuristische Jeugdjournaal-desk van André Postma heeft een tweede leven gekregen. Postma heeft hem niet thuis in gebruik als bijzettafel, deze desk is nog een aantal weken per jaar op televisie. De NTR gebruikt hem namelijk in het decor waaruit Dieuwertje Blok het Sinterklaasjournaal presenteert. De desk heeft wel behoorlijke metamorfose ondergaan: hij is goud gespoten en versierd met rode strikken, kadootjes en pepernoten. We vonden de desk in deze staat toch niet zo passen in de tentoonstelling….
Maar het was een lastige beslissing. Juist omdat het het de enige nog bestaande – en verplaatsbare – nieuwsdesk is die ik heb kunnen vinden. De rest is allemaal in de kraker beland. Niet zo gek natuurlijk, moet je je eens indenken hoeveel ruimte je nodig zou hebben als je alle decors en alle decorstukken uit de televisiehistorie zou willen bewaren. Dat kost een hoop ruimte en een lieve duit. Tekeningen zijn wat dat betreft makkelijker te bewaren. Postma heeft zijn werktekening voor de Jeugdjournaal-desk uit 1995 nog!
De werktekening van André Postma uit 1995 (klik voor een vergoting)
In de tentoonstelling Show me the news (Museum Hilversum tot en met 22 maart) is meer werk van André Postma en Dirk Debou te zien. Na hun NOS Journaal-vormgeving hebben ze beide ook voor RTL Nieuws decors ontworpen, Debou in 1998 en Postma in 2003. En daarvan zijn maquettes, tekeningen, foto’s en fragmenten te zien. Geen desk helaas, maar wel een nieuwsdesk op schaal… Kom maar kijken!
Bij de introductie van een nieuw decor van Nieuwsuur in 2010, een ontwerp van Ronald van den Bersselaar, liepen de reacties nogal uiteen. De ene kant vond het blauw en wit ‘kil en afstandelijk’, de andere kant vond dat juist ‘strak en futuristisch’. De bewegende beeldschermen waren voor sommige kijkers een gruwel, volgens anderen juist ‘kei’.
In de tussentijd is er al het een en ander aangepast aan het decor: er kwam vorig jaar een nieuwe tafel (van Fisheye die ook de ‘Transformer’-schermen realiseerden) en vandaag volgen een aantal aanpassingen in het grafische pakket: titels, (topografische) kaarten, uitgeschreven quotes, grafieken en opsommingen. Ook is de vormgeving van de headlines en de animatie van de leader licht veranderd. De panoramaschermen in de studio achter de presentatie krijgen meer mogelijkheden omdat er een zogenaamde vierde ‘layer’ is toegevoegd, waardoor er makkelijker bewegende elementen in de schermen kunnen worden getoond.
This slideshow requires JavaScript.
Hoofdredacteur Joost Oranje licht toe: “Vormgeving speelt een belangrijke rol bij het presenteren en inzichtelijk maken van een onderwerp. De bestaande vormgeving was na vier jaar tijd aan herziening toe. Het was op sommige punten wat sleets en ook niet altijd even consequent. Daar hebben we nog eens goed naar gekeken. De nieuwe vormgeving is chiquer, frisser van kleur en dynamischer in beweging. De leesbaarheid van kaarten en titels is verbeterd en doorverwijzingen naar de Nieuwsuur-website en app hebben we duidelijker gemaakt dan voorheen.”
Uit recent onderzoek blijkt dat de Nieuwsuur-kijker veel waarde hecht aan grafische ondersteuning van de verschillende onderwerpen. Zo worden grafieken, kaartjes en de zogenaamde ‘schermpresentaties’ hoog gewaardeerd. “Vandaar dat we daar ook extra goed naar gekeken hebben”, aldus Oranje. “Al met al meer een evolutie dan een revolutie, maar wel één waardoor we nu meer overzicht bieden aan de kijker.”
Maar even terug naar de bewegende beeldschermen.
This slideshow requires JavaScript.
Dat was in 2010 namelijk geen primeur op de Nederlandse televisie. In 1995 ontwerpt Rigobert Antheunis drie nieuwe sets voor in de RTL studio: voor RTL Nieuws, Veronica’s Nieuwslijn en een derde programma (?). Beeldschermen zijn in deze drie decors het terugkerend element en de bewegende schermen voor Nieuwslijn zijn het spectaculairst. Voor de technische realisatie van dit huzarenstukje in decorontwerp werkt Rigobert samen met lichtontwerper/kunstenaar Bas Bossinade. De bovenstaande foto’s komen uit zijn archief (ook hier zijn nog een aantal goeie foto’s te zien van het gerealiseerde decor).
Nieuwslijn heeft de pretentie een serieus journalistiek programma te zijn, maar dan wel met een Veronica-sausje. In de flitsende promo horen we een jonge Rick Nieman zeggen: “In Nederland moet goeie journalistiek altijd doodsaai zijn, nou, dat is dit dus niet.”Het moet dynamisch, snel en vlot gebracht worden. De bumpertjes, de bewegende beeldschermen en de afwisseling tussen duo- (staand) en solopresentatie (zittend) dragen daar zeker aan bij. Het programma weet toch niet voldoende kijkers te trekken en is relatief duur om te maken, dus trekt Veronica in 1996 de stekker er uit.
Rigoberts decor voor RTL Nieuws blijft nog iets langer in gebruik tot hij in 1998 gevraagd wordt de hele studio opnieuw in te richten met decors voor RTL Nieuws, een showprogramma en een talkshow met Peter R. de Vries. De decortekeningen daarvoor (ontwerp van Rigobert, getekend door André Postma) zijn tot 22 maart te zien in de tentoonstelling Show me the news bij Museum Hilversum.
De vormgeving van het nieuws in de hoofdrol Show me the news start in Museum Hilversum
Museum Hilversum brengt met tentoonstelling Show me the news, de overgang van tekst- naar beeldcultuur in nieuwsmedia in kaart. Naast nieuwsfoto’s van Bert Verhoeff, de vormgeving van het NOS Journaal en RTL Nieuws, is ook bijzondere videokunst over nieuws te zien. De feestelijke opening is op zaterdag 17 januari om 16.00.
Foto: Judith van IJken, portret: NOS Journaal-presentatrice Annechien Steenhuizen
“We zien journaals op tv, lezen de krant of krijgen het laatste nieuws op de smartphone. Het gaat om de inhoud, maar het beeld en de presentatie worden steeds belangrijker,” aldus Stef van Breugel, directeur Museum Hilversum. “Show me the news onderzoekt deze ontwikkeling aan de hand van televisievormgeving, nieuwsfotografie en videokunst.”
Overzicht tv-vormgeving
Het museum presenteert een overzicht van de vormgeving van de twee belangrijkste Nederlandse nieuwsprogramma’s: het NOS Journaal en RTL Nieuws. Het toont werk van decorontwerpers, grafisch ontwerpers en componisten die achter de schermen het nieuws een gezicht gaven. Gastcurator Liselotte Doeswijk vertelt: “In de jaren vijftig mocht de nieuwslezer niet in beeld, dat zou maar afleiden van de inhoud. Zestig jaar later staan de presentatoren in een groot decor vol bewegend beeld en wordt de inhoud verduidelijkt door infographics en 3D-animaties.”
Demonstrant tegen WAO-herzieningen op het Binnenhof. Den Haag september 1991. Foto Bert Verhoeff
Fotografie en videokunst
Naast het nieuws op de televisie, ging ook de krant ging er anders uitzien. “De prachtige nieuwsfoto’s van Bert Verhoeff hebben zelfstandige zeggingskracht en vertellen een eigen verhaal,” aldus Van Breugel. “Juist voor dat soort foto’s maakt de krant steeds meer tekstkolommen vrij.” Aan de hand van het werk van nieuwsfotograaf Verhoeff wordt duidelijk dat de foto uitgroeide tot een volwaardig onderdeel van de krant. Show me the news toont ook videokunst die je aan het denken zet. Douwe Dijkstra, Lukács & Broersen, eddie d en Judith van IJken reageren op krant en journaal en onderzoeken de impact en de esthetiek van nieuwsbeelden.
Still uit video-installatie Démontable (2013) van Douwe Dijkstra
Programma Show me the news is samengesteld door gastcurator Liselotte Doeswijk en is te zien van 14 januari tot en met 22 maart 2015. Bij de tentoonstelling is een speciale app te downloaden met twee tours: de ene met veel extra informatie over de tentoonstelling en de andere speciaal voor kinderen. Het museum organiseert op de zaterdagmiddag lezingen die aansluiten bij de thema’s van de tentoonstelling.
Een nieuw decor is voor kijkers altijd wennen. Het oude decor was toch prima? Maar wat je als kijker niet altijd ziet, is dat een nieuw decor soms maar een onderdeel is van een veel grotere verandering. Bij de nieuwe huisstijl, decors en leaders van de NOS in 2005 hoorde een grondige reorganisatie van de tv-, radio en internetredacties. En zo is er bij RTL Nieuws aanstaande maandag ook meer veranderd dan alleen het decor en daarom duurt het ook allemaal wat langer dan verwacht. Marc Schreuder blogte op 11 april dat er al ‘een paar jaar gekauwd’ was op het besluit om nieuwsstudio 9 grondig te verbouwen. Tussen 2012 en nu werd alles vervangen, van de techniek in de studio tot en met de plopkappen van de verslaggevers. Ook hier ging dat gepaard met een reorganisatie van de werkwijze van de redactie. Op 3 april zou dan alles voor het eerst in gebruik en in beeld komen, maar helaas moesten we toch nog even wachten.
Over de nieuwe vormgeving schrijft Schreuder het volgende: “We vroegen de Britse ontwerper Mark Porter ons te helpen dat nieuwe RTL Nieuws een look-and-feel te geven. Zijn oplossing was even simpel als geniaal. Alle content die RTL Nieuws maakt, kun je zien op apparaten die er in de basis hetzelfde uitzien. Ze hebben randen, kaders. ‘Frames’ in goed Engels. En die frames werden het uitgangspunt van alles. Het nieuwe logo komt eruit voort, net als het decor in de studio en de vormgeving in de leaders.”
Mark Porter is afkomstig uit de gedrukte en digitale media, hij is onder meer artdirector van The Guardian. In een persbericht van RTL zegt hij: “Veel tv-vormgeving zit nog vast in de jaren tachtig. We gingen op zoek naar een fris idee.” Dat frisse idee bestaat een aantal zeer grote, door tablets en Apple-producten geinspireerde schermen waar de nieuwslezers hun presentatie met de nieuwste high-tech snufjes gaan uitbreiden. Porter werkte samen met Dylan Griffith die bij MTV en een tv-station in Wales ervaring opdeed met ‘broadcast branding’. Voor beide ontwerpers is de RTL Nieuws-studio het eerste decorontwerp.
Eerste foto van het nieuwe RTL Nieuws-decor, via rtl.nl
Vergelijkingen tussen het decor van het NOS journaal en het nieuwe RTL Nieuws liggen natuurlijk voor de hand. Na de laatste restyling van de NOS kreeg Schreuder van een journalist de vraag of RTL Nieuws dan nu ook met een nieuw decor zou komen. Schreuder: “Geïrriteerd vertelde ik hem dat wij niet iets doen omdat de concurrent beweegt.” Ik kan me goed voorstellen dat Schreuder moe wordt van die veronderstelling en een journaal voor een commerciele zender en voor een nationale omroep is een beetje als appels met peren vergelijken. Toch zijn het elkaars grootste concurrenten, dat geeft Schreuders toe.
Welk nieuwsprogramma is kwalitatief het beste en welk programma heeft het mooiste decor? Het antwoord is niet zo relevant. Als de een een steekje laat vallen, pakt de ander die gelijk op. Zo houden ze elkaar in evenwicht en hebben wij twee kwalitatief sterke en mooie nieuwsprogramma’s.
De nieuwe vormgeving komt maandag 5 mei om 19.30 op televisie.
Onderstaande bericht vond ik vanmorgen in mijn postvak. Het betreft een initiatief van Victor Vlam, die eerder NetworkNewsMusic.com opzette. Michel van Dijk, die geholpen heeft bij de research voor het boek Vorm van vermaak (en veel werk heeft verricht voor de beeldengeluidwiki,nl en heel veel video’s digitaliseert en publiceert op zijn YouTube-kanaal en omroepers.nl)
Persbericht:
NIEUW ONLINE MUSEUM VOOR NIEUWSTUNES GELANCEERD
Rotterdam, 22 januari 2013 — Dinsdag is een nieuw online museum
gelanceerd: Nieuwstunes.nl. De site bevat tunes waar bezoekers naar
kunnen luisteren van nieuwsrubrieken op tv: het NOS Journaal, RTL
Nieuws, Hart van Nederland en talloze andere programma’s.
Je staat er misschien niet vaak bij stil maar een nieuwstune is een
mooi stukje muziek, legt initiatiefnemer Victor Vlam uit. “Dag in, dag
uit is een nieuwstune meerdere keren te horen en dat vaak jaren achter
elkaar. Het is een grote opgave voor componisten om te zorgen dat de
muziek al die tijd interessant blijft.” Omdat de tunes zo vaak zijn
afgespeeld, staan ze stuk voor stuk in ons geheugen gegrift. “Wie zou
niet meteen de tune van Brandpunt kunnen herkennen,” vraagt Vlam zich
af.
Maar waarom is een museum nou nodig? Behalve dat de tunes leuk zijn om
naar te luisteren heeft Nieuwstunes.nl ook nog een andere functie. “We
houden op deze manier de muziek levend voor toekomstige generaties,”
vult onderzoeker Michel van Dijk aan. “Veel tunes gaan naar verloop van
tijd verloren in stoffige archieven en dat is zonde.”
De tunes zijn vaak een markante afspiegeling van de tijdsgeest. “Je
zult er verstelt van staan hoeveel interesse er is in tv tunes”, zegt
Vlam. Al elf jaar runt hij een site met Amerikaanse nieuwstunes, ook de
enige in zijn soort: NetworkNewsMusic.com.
Naast het kunnen luisteren naar tunes, kunnen bezoekers stemmen op hun
favoriete nieuwstune aller tijden. En het museum biedt interessante
informatie en weetjes over nieuwstunes en de rubrieken die ze van
muzikale begeleiding voorzagen. Wist je dat de componist van vele RTL
Nieuws-tunes in de jaren negentig ook de man achter de Jody Bernal hit
Que Si, Que No is? Welk beroemd orkest heeft zowel de huidige EenVandaag
leader ingespeeld als ook de eerste Journaal tune uit 1956?
De laatste restyling van het NOS journaal (van Martin Lambie-Nairn, Ed Elting en Stephen Emmer) is al weer zo’n 7 oud en het is dus weer tijd voor iets nieuws. RTL Nieuws kan niet achter blijven natuurlijk. In de Volkskrant van gisteren drie (!) artikeltjes hierover:
Michel van Dijk maakte vandaag een mooie compilatie van oude NOS Journaals uit de periode 1975 tot 2001. Met daarin een zeldzaam fragment van het geflopte duopresentatie-experiment met chroma-key schrootjeswand anno 1985. De presentatoren (Fred Emmer en Elleke van Doorn) lijken er in ieder geval niet zo gelukkig mee.