De pakken van Toon, Teuntje en August uit De Film van Ome Willem

Uit de collectie van Els Salomons komen deze zes kostuumontwerpen voor De Film van Ome Willem (VARA, 1974-1989).

In 1974 wordt Aart Staartjes gevraagd een programma te bedenken voor peuters. Staartjes heeft dan twee jaar eerder de vrolijk subversieve Statemakeropzeeshow bedacht, waar hij de stratemakeropzee speelt met de scheetjes latende Deftige Dame (Wieteke van Dort) en de de onaangepaste Erik Engert (Joost Prinsen). Dit soort ondeugendheid valt erg in de smaak bij de doelgroep, minder bij de ouders en omroepbazen. Voor het nieuwe peuterprogramma bedenkt Staartjes wederom een ietwat onaangenaam figuur, type strenge, barse oom en hij ziet in Edwin Rutte, die tot dan toe geen enkele ervaring heeft in kinderamusement, de ideale Ome Willem. De rest is geschiedenis; het programma is wederom een doorslaand succes.

Deze eerste kostuumontwerpen van Salomons komen uit een vroeg stadium in het ontwikkelingsproces van De Film van Ome Willem. We zien kostuums voor drie personages die het programma niet zullen gaan halen. De Muziekman met Napoleonsteek en vrolijk versierde officiersjas. Deze figuur zou volgens de aantekeningen op de achterzijde, waar ook zijn maten genoteerd staan, gespeeld gaan worden door de Belgische acteur Robert Borremans. Dan is er een clownspak voor Bathelomeus, gespeeld door Ger Smit, bekend als de stem van Bor de Wolf, Ed Bever en Zoef de Haas uit de Fabeltjeskrant. En tot slot een roze pakje met veel te grote broek voor Hummel. Bij dit ontwerp zijn eveneens maten opgenomen, maar de naam van de beoogde acteur of actrice (schoenmaat 41), staat er niet bij.

In de overlevering van het ontstaan van succesvolle programma’s wordt vaak de zoektocht naar de perfecte formule vergeten. Ook het format van De Film van Ome Willem is niet in één keer direct ontstaan. Het sneuvelen van deze drie types, als ook de wisselingen in decors en kostuums van de ‘kinderen’ Toon (Aart Staartjes), Teuntje (Jennifer Willems) en clown August (Pieke Dassen) de eerste paar seizoenen laten dat goed zien. Latere decors en kostuums zijn van de hand van Wim Bijmoer (vanaf seizoen 1982/83) en Dorus van der Linden (vanaf seizoen 1984/85).

De terugkeer van de betovering

De avonturen van de boze heks in de Beeld en Geluid Experience

Animatieserie De verhalen van de boze heks (gebaseerd op de verhalen van Hanna Kraan, geproduceerd door Nuon Media voor de VPRO, 1995) is terug in de Beeld en Geluid experience én op televisie. Deze serie is vooral geschikt voor de wat kleinere kijkertjes, maar ook voor animatieliefhebbers is het genieten.

Still uit Lotte Reinigers "Die Abenteuer des Prinzen Achmed" 1923-1926

Still uit Lotte Reinigers “Die Abenteuer des Prinzen Achmed” 1923-1926

Mijn favoriete paviljoen bij Beeld en Geluid was altijd “De verbeelding”. In de donkere gangen van dit deel van de tentoonstelling – pardon: Experience – werd de bezoeker ingewijd in de magie van het film en tv-maken. Er was te zien wat je met een blue-screen kan doen, hoe je geluideffecten maakt, hoe je met behulp van belichting de sfeer en uitstraling van een decor kan beïnvloeden. En er stond een opstelling uit De boze heks. Zo kon je zien dat de serie op ouderwets analoge manier gemaakt is, met uit papier geknipte silhouetten van de heks, egel en andere hoofdrolspelers. Eigenlijk precies hoe Lotte Reiniger dat in 1923 ook deed voor The Adventures of Prince Achmed. Zonder de achtergronden van Oskar Fischingers ‘Wax Slicing Machine’, maar met met kleine takjes, mos en plankjes nagebouwd bos en hutje op mini-formaat.

Het paviljoen werd verbouwd, maar gelukkig schrijft Bart van der Linden, hoofdredacteur van de Experience dat niet alleen De verhalen van de boze heks, maar ook een aantal andere onderdelen uit “De Betovering” terug zullen keren. Vooralsnog moeten we het doen met de betovering van de boze heks.

Laat ‘s zien

Animatie maken is een kostbare, want zeer tijdrovende zaak. Er gaan immers al 24 illustraties in één seconde. De illustratoren van de televisie losten dat op door simpelweg animaties te maken met veel minder frames. Misschien is het zelfs beter om het helemaal niet over animatie te hebben, maar de vergelijking te maken met de manier waarop je een plaatjesboek leest. Vooral voor de allerkleinste hoeft het allemaal niet zo snel en flitsend. Ton Holst was een van de illustratoren die veel van dit soort animaties maakte voor kinderprogramma’s. En een paar maanden geleden heeft iemand een paar van de door hem getekende en geschreven versjes online gezet. Dank aan YouTuber markgootje!

Ffukkie Slim

Goed nieuws: Purno de Purno is verkrijgbaar op DVD! “ALLE afleveringen van ALLE series van 1989 tot 2009. Meer dan 65 afleveringen, bijna 7 uur idiosyncratische animatie.” Sapperedosio!

Hans Wessels, één van de makers van deze cultklassieker maakt later nog zo’n fijne subversieve kinderanimatie: Ffukkie Slim. Wessels: “omdat de directeur van de VPRO die middag bij mij op bezoek zou komen, wilde ik iets te presenteren hebben. Ik heb toen mijn goede vriend Steve gevraagd voor mij te poseren. Ik heb zijn mond gefotografeerd en uitgeknipt, daaromheen een mannetje getekend en Ffukkie Slim was geboren! ‘Hij woont in Ghettostad met zijn Omi en in zijn hoofd woont de oorwurm Andy Wormhole. En Andy is niet alleen dichter en filosoof, maar bovenal muzikant en DJ!’, vertelde ik erbij. De week daarna had ik een contract voor 13 afleveringen!”

De scenario’s schreef Wessels samen met de animatoren Ferry van Schijndel, Martijn van den Bos en Lucas de Peinder. Wessels: “dan gingen we een maand naar Thailand of naar Cuba met een laptop en dan kwamen we weer terug met een nieuwe serie.” Daarna werden de acteurs gecast en opgenomen, dan de soundtrack in elkaar gezet. Vervolgens gaat het team aan de slag met de animatie. Net als Purno de Purno (zie Vorm van vermaak, p. 205) wordt Ffukkie Slim weer op een bijzondere manier gemaakt, in dit geval met een bonte verzameling aan 2D en 3D technieken. De 2D animatie is gebaseerd op gescand tekenwerk en in Flash geanimeerd, een techniek die eigenlijk niet geschikt is voor het maken van televisie. De achtergronden zijn weer gemaakt met 3D Studio. Van Ffukkie Slim zijn 39 afleveringen (van 8 minuten) uitgezonden door de VPRO tussen 2002 en 2007. Nog meer goed nieuws: alle drie de seizoenen staan op YouTube op het Official Ffukkie Slim Channel.

UNK!