In het depot: archief Hub Berkers

Afgelopen woensdag heeft Hub Berkers zijn archief overgedragen aan Beeld en Geluid. Hij had zelf alles al gedigitaliseerd en beschreven, dus de verwerking gaat dan lekker snel. Op Hubs pagina op deze site staat een lijst met wat er ongeveer naar het depot is gebracht en uiteraard gaan we dat de komende tijd in de Beeldengeluidwiki.nl en hier op het blog plaatsen.

Alvast een aantal voorproefjes: Hub bewaarde ook een aantal ontwerpen van collega’s. Zo is daar een tekening van Juliënne van der Erve (de eerste!) voor Swiebertje, twee aquarellen van Fokke Duetz, een aquarel van Jan P. Koenraads en nog een kostuumschets van Wim Bijmoer.

This slideshow requires JavaScript.

 

Tweede voorproefje komt uit de grote verzameling ontwerpen, foto’s en knipsels van De Willem Ruis Lotto show (VARA, 1981-1984) en de Sterrenshow (1984-1986) waar Hub eerste maandelijks, later wekelijks de meest geweldige showdecors en spelsets voor ontwerpt. ‘Wervelstorm’ Willem Ruis sterft vlak na de laatste uitzending van de Sterrenshow, nog veel te jong. Hub bewaarde een mal van Ruis zijn gezicht, ooit gebruikt voor een optreden van theatergroep Mummenschanz (waarschijnlijk de uitzending van 11-12-1985), en liet daar een paar jaar geleden een aantal afdrukken van maken in plexiglas voor de dochters van Ruis. Een van die exemplaren is nu ook naar Beeld en Geluid gegaan. Een mooi aandenken aan de legendarische showmaster.

 

This slideshow requires JavaScript.

De Sterrenshow is een mooi bruggetje naar Adine van den Bosch (nu Adine de Planque – van den Bosch) die in 1985 stage liep bij Berkers. Ik sprak haar en Annechien Braak, Ellen Dekker en Liesbeth Jimmink afgelopen dinsdag over hun ervaringen op de Afdeling Decorontwerp. Zij werkten daar direct na hun studies (Rietveld en KABK) van ca. 1985 tot 1992. Ik zal binnenkort uitgebreider verslag doen, hun biografieën en oeuvrelijsten heb ik deze week al toegevoegd aan de Beeldengeluidwiki.nl.

Tineke Roeffen

Dit is een gastblog van Freek Biesiot

Soms zijn er zoveel aanwijzingen die in een bepaalde richting wijzen dat je er wel gehoor aan moet geven. In dit geval leidde het tot een bezoekje aan de regisseuse Tineke Roeffen.

1) Door het spitwerk van Liselotte in de gedeeltelijk ongedocumenteerde schatten in de kelders van Beeld en Geluid kwam er een stapeltje ontwerptekeningen tevoorschijn die Jan P. Koenraads voor het programma Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer (hier te zien). Deze tekeningen zijn een jaar of tien geleden door Tineke aan het Museum geschonken, maar komen nu pas weer tevoorschijn.

Glasobject voor het Nationale Songfestival 1969, ontwerp van Biesiot en Andrie Copier

Glasobject voor het Nationale Songfestival 1969, ontwerp van Biesiot en Andrie Copier

2) Mijn eigen ontwerp voor het Nationale Songfestival in 1969 werd ineens weer actueel omdat het tijdschrift Fjoezzz van de Vereniging Vrienden van Modern glas, wel wat meer wilde weten over het enorme glasobject dat ik toen samen met Andries Copier en de glasfabriek Leerdam heb gerealiseerd als onderdeel van het decor in het Theater van het Congrescentrum in Den Haag. Dat Songfestival werd geregisseerd door Tineke.

3) Tijdens een open-atelier dag in Den Haag stapte ik binnen bij Wieteke van Dort en zo kwamen we, behalve natuurlijk over Indië, te spreken over Hamelen en haar vriendin Tineke, die volgens haar zeggen bezig was haar memoires te schrijven over die spannende begintijd van de televisie.

Kort en goed, ik maakte een afspraak om Tineke te bezoeken in Baarn, dat gesprek is inmiddels achter de rug. Zij blijkt de allereerste vrouwelijke regisseur te zijn geweest, wat op zichzelf al een memorabel feit is, ze was vanaf 1954 in dienst van de KRO.

Tineke Roeffen is inmiddels 87 jaar maar ze weet nog boeiend te vertellen over die tijd, met een feilloos geheugen voor namen van alle mensen die toen bij de omroepen betrokken waren bij de omschakeling van het radiobedrijf naar het televisietijdperk.

Ik heb hier haar manuscript voor mij liggen: En toen was er…. televisie, herinneringen aan de begintijd van de Nederlandse televisie. Het is voor ons project Vorm van vermaak misschien een beetje een zijlijn, maar het geeft wel veel inzicht in hoe die eerste tijd er uit heeft gezien en dat is toch wel heel leuk. Dus, ‘wordt vervolgd’…

Deze tekeningen hangen bij Tineke mooi ingelijst aan de muur maar komen wellicht tzt ook naar de collectie van Beeld en Geluid.

This slideshow requires JavaScript.

Uit de depots: schetsen Hamelen

Teruggevonden! De mensen achter de website van de kinderserie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer? (KRO) wisten dat ze er moesten zijn, maar ze waren lange tijd onvindbaar bij Beeld en Geluid. Gelukkig zijn deze schetsen van Jan P. Koenraads nu weer terecht. Regisseur Tineke Roeffen schonk ze in 2000 aan het Omroepmuseum (nu Beeld en Geluid).

De tekeningen staan ook in de Gallery van Jan P. Koenraads in de Beeldengeluidwiki.nl. Meer decortekeningen van Koenraads (en ook van Herman Coenen en Mia Schlosser) voor Hamelen zijn hier te bekijken: Hamelen.kindernet.tv

Foto’s afscheidsfeest Jan P. Koenraads

Freek Biesiot stuurde deze foto’s uit 1978 van het afscheidsfeest van Jan P. Koenraads. Van Koenraads zijn (net als van veel andere decorontwerpers) maar een paar tekeningen bewaard gebleven. Freek bewaarde enkele schetsen en incidenteel komen er via programmamakers of omroepmedewerkers nog tekeningen naar boven. Op de overzichtspagina van Jan P. Koenraads op deze site kan je zien wat er tot nu toe gevonden is aan werk van Koenraads en waar dat bewaard wordt en/of te zien is. Ken je iemand die nog werk van Koenraads of een andere decorontwerper aan de muur heeft hangen? Laat van je horen!

Jan P. Koenraads: Polygoon-decors

Beeld en Geluid plaatst regelmatig fragmenten uit de omvangrijke Polygoon-collectie op YouTube, zoals afgelopen week een reeks items over film- en televisiestudio’s. We kunnen zien hoe Prins Bernard op 2 oktober 1967 de nieuwe studio’s in Hilversum opent met de formule: “attentie, cue orkest, camera een” en we krijgen een kijkje (in kleur) in het gerestaureerde Kasteel Nederhorst in Nederhorst den Berg waar de Toonder Studio gevestigd is (1973). Ook oudere filmstudio’s zijn te zien, zoals Cinetone in Amsterdam en Polygoon in Den Haag.

Laadt het filmpje niet? Klik hier

Op het moment van bovenstaande opnames (vermoedelijk rond 1950) werkt Jan P. Koenraads bij Polygoon. Hij begit er eind jaren dertig met het maken van titels en trucfilms en daarna doet hij ook artdirection en decorontwerp. Wellicht zijn het dus zijn tekeningen (en hand) die we zien en plaatst hij even later een wandje in de studio. Helaas is het lastig om de gelijkenis vast te stellen op basis van deze beelden. De decorschetsen lijken in ieder geval erg op de schetsen die Koenraads later maakte voor de NTS/NOS. Freek Biesiot bewaarde er een aantal en deze gaan samen met het archief van Biesiot in de loop van dit onderzoeksproject over naar Beeld en Geluid. Digitaal zijn ze al te zien in de gallery van Koenraads in de Beeldengeluidwiki. Heb je ook tekeningen of aquarellen van Koenraads in je bezit? Ik hoor graag van je.

decors polygoon (1)

Duidelijk herkenbaar in beeld is Koenraads in een ‘achter-de-schermen’-video uit 1975, ook uit de Polygoon-collectie. In deze reportage vanuit het decorcentrum van de omroep zien we daarnaast maquettebouwer Ton van Roemburg en enkele decorateurs, rekwisiteurs en decorbouwers bij de opnames van Swiebertje (NCRV) en de opbouw van De rode luitenant (aflevering van de serie Amsterdam 700, AVRO). Herken je een collega of jezelf? Laat een reactie achter onder de video of onder deze blogpost.

Trailers en voorfilmpjes bij Beeld en Geluid

Maandagavond maakt het Nederlands Film Festival de filmtrailer tot ‘main attraction’. Van ‘Men verzuime niet de vertooning van dit afwisselend programma bij te wonen’ tot de gelikte trailers van nu, die qua montageprikkels en smeuïge teksten niet meer onderdoen voor die uit Hollywood. De presentatie is in handen van Ruben Nicolai. Met als gasten aan tafel: Willeke van Ammelrooy, Martin Koolhoven, Ronald Simons, Jan Doense, Job ter Burg. ‘Bespreekt tijdig uw kaarten!

Naar aanleiding van deze avond zette het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid enkele mooie voorfilmpjes uit de Polygoon en RVD collecties op hun website.

De trailers van Jan P. Koenraads

Het Nederlands Film Festival maakt van de filmtrailer de ‘main attraction’. Op maandagavond 1 oktober zijn er in filmtheater ‘t Hoogt ruim 30 trailers voor Nederlandse films te zien. Het belooft een hele mooie avond te worden met commentaar van ‘trailer-buffs’ als Martin Koolhoven, Ronald Simons, Job ter Burg en Jan Doense. Ruben Nicolai is de presentator van de avond en zal ons door de geschiedenis van de Nederlandse trailers loodsen.

Deze avond is ook de reden dat het even iets stiller is op het blog, ik ben de afgelopen tijd dus op zoek geweest naar trailers voor deze avond. Of in Trailer-talk gezegd: “Op jacht in de Diepste Krochten! naar het Beste van het Beste! Het Oudste van het Oudste!” Of zoiets. De oudste trailers uit het programma komen uit midden jaren dertig. Bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid vond ik er een aantal in de Polygoon-Profilti collectie. Deze filmfabriek maakte niet alleen trailers voor hun eigen films en documentaires, maar ook voor die van buitenlandse producties. Meestal bevatten ze wat fragmentjes uit de film, muziek (geen voice-over) en van die mooie expressieve titels. Ze lijken allemaal wel een beetje op elkaar en dat komt natuurlijk omdat ze waarschijnlijk maar één grafisch ontwerper in dienst hadden. Wie o wie zou dat nu zijn geweest?

Na lang zoeken in Jitze de Haans “Polygoon spant de kroon“(Otto Cramwinckel, 1995) kwam ik in de bijschriften van twee groepsfoto’s een bekende naam tegen: Jan P. Koenraads. Die naam kende ik, want voor deze graficus en decorontwerper had ik voor de Beeldengeluidwiki.nl enkele jaren geleden al een pagina aangemaakt. Waarop ik destijds ook keurig heb vermeld dat de goede man bij Polygoon in dienst was geweest. Niet echt een nieuwe ontdekking dus, maar toch fijn om (weer) te weten.

Op 1 oktober zullen er dus een aantal trailers te zien zijn waar Koenraads de titels voor ontwierp. In de banner hierboven zijn alvast wat voorproefjes van zijn typografische kunsten te zien, bij wijze van teaser voor de trailer-avond zullen we maar zeggen. Niemand verzuime dit afwisselend programma te gaan zien!

PS: kende u Jan P. Koenraads of bent u familie van hem? Ik zou heel graag in contact met u komen! (info@vormvanvermaak.nl)